İngiltere’den Apple ve Google’a yeni soruşturma: Mobil pazarda denge değişiyor

ABD merkezli teknoloji devleri Apple ve Google, İngiltere’nin Rekabet ve Piyasalar Kurumu (Competition and Markets Authority, CMA) tarafından başlatılan yeni bir soruşturmanın odağında. CMA, iki şirketin mobil ekosistemlerindeki baskın pazar güçlerini ve bu durumun rekabeti nasıl etkilediğini derinlemesine incelemek üzere harekete geçti. Bu hamle, teknoloji endüstrisinde dengeleri değiştirebilecek önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Dijital Düzenlemeler için Yeni Bir Dönem

Soruşturma, Ocak 2024’te yürürlüğe giren ve CMA’ya yeni düzenleyici yetkiler veren Dijital Pazarlar, Rekabet ve Tüketiciler Yasası kapsamında başlatıldı. Bu yasa, Apple ve Google gibi büyük teknoloji şirketlerini “stratejik pazar statüsü” altında sınıflandırarak, rekabeti sınırlayıcı uygulamalarını engellemeyi amaçlıyor. Daha önce CMA tarafından Google Arama hizmeti hakkında açılan benzer bir soruşturmanın ardından bu adım, mobil tarayıcılar, uygulama mağazaları ve işletim sistemleri gibi alanlarda Apple ve Google’ın pazar güçlerinin detaylı şekilde incelenmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

CMA’nın hedefi, bu şirketlerin pazardaki hakimiyetlerini kötüye kullanıp kullanmadığını ve yeniliklerin önünü kesip kesmediğini anlamak. Özellikle Apple’ın üçüncü taraf mobil tarayıcıları, kendi tarayıcı motoru olan WebKit’i kullanmaya zorlaması gibi iddialar, pazar rekabetini sınırlandırdığı gerekçesiyle mercek altına alınmış durumda.

Rekabetin Önündeki Engeller

CMA, Apple ve Google’ın mobil ekosistemlerinde kurdukları sistemlerin rekabeti baltalayıp baltalamadığını sorguluyor. İddialara göre, her iki şirket de varsayılan olarak kendi uygulama ve hizmetlerini kullanmayı zorunlu hale getiriyor ve üçüncü taraf geliştiricilere adil olmayan şartlar dayatıyor. Bu durum, daha küçük şirketlerin yenilikçi hizmetler sunmasını engelleyebilirken, kullanıcılar için alternatif seçenekleri de sınırlıyor.

Örneğin, Apple’ın Safari tarayıcısı dışında bir tarayıcı kullanmak isteyen geliştiricilere dayattığı teknik kısıtlamalar, hem kullanıcı deneyimini hem de piyasadaki rekabeti olumsuz etkiliyor. Benzer şekilde, Google’ın Android işletim sistemi üzerinden uygulama mağazası ve ödeme sistemlerine yönelik politikalarının da eleştiri konusu olduğu belirtiliyor.

Uluslararası Baskılar Artıyor

Sadece İngiltere değil, Hindistan gibi diğer ülkeler de Apple ve Google’a karşı benzer adımlar atmaya hazırlanıyor. Hindistan hükümeti, devlet destekli GOV.in uygulama mağazasının Google Play Store ve Apple App Store’da önceden yüklenmiş bir şekilde yer almasını talep ediyor. Teknoloji şirketlerinin bu taleplere direneceği öngörülürken, Hindistan hükümeti yasal yaptırımlar uygulamayı değerlendiriyor.

Bu durum, teknoloji devlerinin küresel çapta artan düzenleyici baskılarla karşı karşıya kaldığını ve farklı ülkelerde benzer soruşturmaların hız kazanabileceğini gösteriyor.

CMA’nın Yeni Liderliği ve Gelecekteki Etkileri

CMA’nın soruşturmaları, eski Amazon yöneticisi Doug Gurr’un geçici başkan olarak atanmasının ardından daha da önem kazandı. Gurr’un liderliği, İngiltere’nin teknoloji sektöründe büyümeyi destekleyici ancak aynı zamanda rekabeti koruyucu bir düzenleyici çerçeveye öncelik verdiğini işaret ediyor.

Hukuk uzmanı Alex Haffner, bu adımın CMA’nın dijital pazar düzenlemeleri konusundaki daha geniş stratejisinin bir parçası olduğunu belirterek, soruşturmanın derinleşmesini ve sonuçlarının geniş çaplı etkiler yaratmasını beklediğini ifade etti.

Sonuçlar ve Olası Çözümler

Soruşturmanın sonuçlarının Ekim 2025’e kadar açıklanması bekleniyor. Eğer Apple ve Google, stratejik pazar statüsüne sahip oldukları gerekçesiyle suçlu bulunurlarsa, iki dev şirketin iş yapma biçimlerinde köklü değişikliklere gitmeleri gerekebilir. Bunlar arasında:

  • Üçüncü taraf geliştiricilere daha fazla erişim sağlanması,
  • Alternatif uygulama mağazalarının kullanımının kolaylaştırılması,
  • Geliştiricilere dayatılan haksız şartların kaldırılması gibi düzenlemeler yer alabilir.

Apple ve Google ise CMA ile iş birliği yapmaya açık olduklarını ifade etti. Apple sözcüsü, şirketin inovasyonu destekleyen ve kullanıcı güvenini önceliklendiren bir platform sunmaya devam edeceğini belirtti. Google’dan Oliver Bethell ise Android’in açıklığının rekabeti teşvik ettiğini savundu ve düzenlemelerin dikkatlice uygulanması gerektiğini vurguladı.

Teknoloji Dünyasında Denge Değişebilir

Bu soruşturma, Apple ve Google gibi devlerin teknoloji dünyasındaki baskın rollerinin yeniden tanımlanması adına önemli bir adım olarak görülüyor. Hem İngiltere’de hem de dünya genelinde alınacak kararlar, sadece bu iki şirketi değil, teknoloji sektöründeki tüm oyuncuları etkileyebilir. Rekabetin ve yeniliklerin desteklendiği bir ekosistem yaratma çabaları, teknoloji dünyasında yeni bir dönemin başlangıcını işaret ediyor.