ABD Başkanı Donald Trump’ın uzun süredir savunduğu “önce Amerika” söylemi, uluslararası ticarette tarihi bir adımla yeniden gündemde. Beyaz Saray, CNBC’ye yaptığı resmi açıklamayla, bu gece yarısından itibaren Çin’den ithal edilen bazı mallara yüzde 104 oranında ek gümrük vergisi uygulanacağını doğruladı. Yeni vergi kararı, yalnızca Çin’le sınırlı kalmayacak; diğer ticaret ortaklarına yönelik ek vergilerin de yolda olduğu bildirildi.
Bu hamle, Trump’ın küresel ticaret politikalarında radikal bir değişimin habercisi olarak değerlendirilirken, dünya ekonomisinde büyük bir belirsizlik dalgasını da beraberinde getiriyor.
Ekonomi Politikasında Sarsıcı Adım
Trump yönetimi, söz konusu tarifeyi, ABD’nin yıllardır süregelen ticaret açığını azaltma ve yurtiçi üretimi teşvik etme hedefinin bir uzantısı olarak tanımlıyor. Beyaz Saray yetkilileri, alınan kararın Amerikan üreticilerini korumayı, yerli istihdamı artırmayı ve ticari dengeleri ABD lehine çevirmeyi amaçladığını belirtiyor.
Ancak ekonomi çevreleri bu karara temkinli yaklaşıyor. Çok sayıda analist, yüksek oranlı tarifelerin maliyetleri doğrudan tüketicilere yansıtacağı, şirketlerin tedarik zincirlerinde ciddi bozulmalara yol açacağı ve enflasyonist baskıyı artıracağı konusunda uyarıyor. Uzmanlara göre, özellikle Apple ve Tesla gibi üretiminin önemli bir bölümünü Çin’de gerçekleştiren Amerikan şirketleri, bu yeni vergi politikasından doğrudan etkilenecek.
Ticaret Savaşında Yeni Cephe
Trump’ın tarifelere yönelik ilk adımları, yılın başlarında Çin mallarına yönelik yüzde 34 oranındaki vergiyle başlamıştı. Bu kararın ardından Çin hükümeti, misilleme olarak ABD’den ithal edilen ürünlere aynı oranda vergi uygulamaya başlamıştı. Gerginliği tırmandıran son gelişme ise Trump’ın tarifeleri önce yüzde 50’ye, ardından da bugünkü kararla yüzde 104 seviyesine çıkarma kararı oldu.
Bu karşılıklı vergi artışları, iki ülke arasında açık bir ticaret savaşının işaretlerini veriyor. Çin, ABD’nin son hamlesine rağmen geri adım atmayacağını ve ulusal çıkarlarını korumak için gerekli tüm önlemleri alacağını duyurdu.
Amerikalı Tüketiciler ve Şirketler Baskı Altında
Uzmanlar, bu tarife artışının yalnızca Çinli üreticileri değil, aynı zamanda Amerikan tüketicileri ve şirketlerini de olumsuz etkileyeceğini vurguluyor. Çin, ABD için önemli bir ithalat kaynağı olmasının yanı sıra, düşük maliyetli tüketim mallarının da en büyük tedarikçisi konumunda. Gümrük vergilerinin artması, başta elektronik ürünler, beyaz eşyalar ve otomotiv sektörü olmak üzere birçok kalemde fiyat artışına neden olabilir.
Öte yandan, küresel tedarik zincirine entegre çalışmakta olan çok uluslu Amerikan firmaları için, üretimin başka ülkelere kaydırılması kısa vadede yüksek maliyet ve operasyonel zorluk anlamına geliyor.
Siyasi ve Küresel Etkiler
Trump’ın bu son hamlesi, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda siyasi etkileri de beraberinde getiriyor. Seçim yılına girilen bu dönemde, Trump’ın bu çıkışı, kendi tabanına “güçlü lider” imajını pekiştirme çabası olarak da yorumlanıyor. Ancak bu stratejinin, özellikle orta ve düşük gelirli seçmenleri ekonomik anlamda zora sokma riski bulunuyor.
Uluslararası alanda ise, ABD’nin böylesine yüksek oranlı ve tek taraflı tarife uygulaması, Dünya Ticaret Örgütü kurallarına aykırı olabileceği gerekçesiyle eleştiriliyor. Avrupa Birliği başta olmak üzere birçok ülkenin, ABD’nin bu yaklaşımına karşı diplomatik ya da ticari adımlar atması bekleniyor.