ABD ile Çin arasında yıllardır süregelen teknoloji savaşı, yapay zeka alanında yeni bir cephe kazandı. Donald Trump liderliğindeki ABD yönetimi, Çin merkezli yapay zeka şirketi DeepSeek’e yönelik sert kısıtlamalar getirmeyi değerlendiriyor. Amerikan istihbarat raporlarına ve Kongre Komitesi bulgularına dayanan iddialar, DeepSeek’in yalnızca ekonomik bir tehdit değil, aynı zamanda ulusal güvenlik riski oluşturduğu yönünde ciddi şüpheler barındırıyor. Şirketin Nvidia çiplerini yasa dışı yollarla temin ettiği, ABD’li yapay zeka modellerinden izinsiz yararlandığı ve kullanıcı verilerini Çin Komünist Partisi ile paylaştığı öne sürülüyor.
Ucuz ve Güçlü: DeepSeek’in Yükselişi
DeepSeek, Ocak ayında piyasaya sürdüğü açık kaynaklı sohbet robotu DeepSeek-V3 ile küresel yapay zeka pazarında adeta bir sarsıntı yarattı. Şirketin yalnızca 6 milyon dolar gibi düşük bir bütçeyle eğittiği bu model, performans açısından ABD’li rakipleriyle boy ölçüşebilecek seviyeye ulaşırken, maliyet avantajıyla sektördeki dengeyi altüst etti.
Özellikle Silikon Vadisi’ndeki bazı geliştiriciler, DeepSeek’in agresif fiyatlandırma politikası nedeniyle daha uygun maliyetli yapay zeka çözümleri üretmeye zorlandı. Ancak bu rekabet ortamı, ABD’li yetkililer açısından yalnızca ekonomik bir mesele değil; aynı zamanda stratejik bir tehdit.
ABD’nin Endişesi: Teknoloji, Güvenlik ve Jeopolitik
Trump yönetimi, Çin’in yapay zeka alanında kazandığı bu ivmeyi yalnızca bir inovasyon başarısı olarak değil, Amerika’nın küresel liderliğine yönelik sistematik bir meydan okuma olarak değerlendiriyor. Bu bağlamda DeepSeek’e karşı atılması planlanan adımlar, üç temel başlığa dayanıyor:
- Ticari Yaptırımlar: DeepSeek’in Nvidia çiplerine erişimini engellemek ve ABD’deki faaliyetlerini sınırlamak.
- Erişim Yasakları: Amerikan vatandaşlarının DeepSeek hizmetlerine ulaşmasının tamamen engellenmesi.
- Hukuki ve Diplomatik Baskı: Şirketin ABD yapay zeka teknolojilerini izinsiz kullandığı ve kullanıcı verilerini kötüye kullandığı iddialarının soruşturulması.
ABD Temsilciler Meclisi’ne bağlı Çin Komünist Partisi Seçme Komitesi tarafından 16 Nisan’da yayımlanan rapor, bu karar sürecinin arkasındaki temel gerekçeyi ortaya koyuyor. Raporda, DeepSeek’in Amerikan kullanıcı verilerini Çin Komünist Partisi’ne aktardığı, modelini ABD çıkışlı yapay zekalardan yasa dışı yollarla elde edilen materyallerle geliştirdiği ve bilgi manipülasyonu yaptığı ileri sürülüyor.
Komite Başkanı John Moolenaar’ın şu sözleri, Washington’daki endişeyi özetliyor:
“Artık bu aracın ABD yapay zeka modellerini kullandığını ve Çin Komünist Partisi’nin eline asla geçmemesi gereken gelişmiş Nvidia çiplerini içerdiğini biliyoruz. Amerikan inovasyonu, rakiplerimizin hırslarının motoru olmamalı.”
Nvidia Üzerindeki Baskı Artıyor
DeepSeek’in, yaklaşık 60.000 Nvidia çipiyle model eğittiği ve bu çiplerden en az 20.000’inin ABD ihracat kısıtlamaları kapsamında olduğu iddiası, gözleri Nvidia’ya çevirdi. Singapur ve Malezya’da faaliyet gösteren üçüncü taraflar üzerinden gerçekleştiği öne sürülen bu satışlar, Nvidia’nın ihracat kurallarını ihlal edip etmediği sorusunu gündeme getirdi.
Nvidia cephesinden gelen açıklamalar ise şirketin tüm yasal düzenlemelere uyduğunu vurguluyor. Şirket sözcüsü, “ABD hükümetinin ihracat talimatlarını titizlikle takip ediyoruz. Satışlarımız yasal kanallar üzerinden, çoğu zaman ABD merkezli müşterilerimize yapılıyor” ifadelerini kullandı. Ancak Kongre, Nvidia ile DeepSeek arasında gerçekleşmiş olabilecek tüm yazışmaların açıklanmasını talep ederek sürecin ciddiyetini gözler önüne serdi.
Uluslararası Boyut: Avrupa ve Asya’dan Soruşturmalar
DeepSeek yalnızca ABD’nin değil, aynı zamanda Avrupa ve Asya’daki düzenleyici otoritelerin de radarında. Ocak ayında İtalya, şirketin veri koruma kurallarını ihlal ettiğini belirterek sohbet robotuna ülke çapında erişimi engelledi. Fransa, Güney Kore ve İrlanda da DeepSeek’in veri toplama politikalarına ilişkin bağımsız soruşturmalar başlattıklarını duyurdu.
Öte yandan Şubat ayında Singapur’da üç kişi, DeepSeek adına Nvidia çiplerini yasa dışı şekilde ihraç ettikleri gerekçesiyle tutuklandı. Bu gelişme, DeepSeek’in yalnızca dijital ortamda değil, fiziksel tedarik zincirlerinde de şeffaflık sorunları yaşadığını gösteriyor.
Derinleşen Ticaret Savaşı: Yeni Bir Cephe Açılıyor
ABD’nin DeepSeek’e yönelik potansiyel yaptırımları, halihazırda gergin olan Çin-ABD ticari ilişkilerini daha da alevlendirebilir. Washington, Çin mallarına %145’e varan tarifeler uygularken, Pekin de misilleme olarak Amerikan ürünlerine %125’e kadar ek vergi getirdi. Yapay zeka ve yarı iletkenler bu savaşın en kritik alanları arasında yer alıyor.
Teknoloji, Güç ve Güvenlik Kesişiminde Bir Kriz
DeepSeek’e yönelik olası yasak, yalnızca bir şirketin kaderini değil, aynı zamanda küresel yapay zeka yarışının seyrini de belirleyecek nitelikte. ABD’nin aldığı her karar, yalnızca ticari değil, stratejik etkiler doğuruyor. Çin’in teknolojik yükselişine karşı atılan bu adımlar, Batı ile Doğu arasında derinleşen dijital uçurumun yeni bir göstergesi olabilir.
Yapay zeka, artık sadece bir teknoloji meselesi değil; ulusal güvenlik, ekonomik üstünlük ve küresel liderlik mücadelesinin merkezinde yer alıyor. Ve DeepSeek, bu mücadelenin en yeni simgesi haline gelmiş durumda.
