Uzun süredir küresel ticaretin gidişatını sarsan ABD-Çin ticaret geriliminde dikkat çekici bir gelişme yaşandı. Her iki ülke, geçtiğimiz günlerde Cenevre’de gerçekleşen yoğun müzakerelerin ardından, karşılıklı olarak uyguladıkları yüksek gümrük vergilerini 90 gün boyunca askıya alma konusunda anlaşmaya vardı.
Bu kapsamda, ABD’nin Çin’den ithal ettiği mallara uyguladığı %145 oranındaki gümrük tarifesi %30’a çekilirken, Çin de ABD menşeli ürünlerde %125 olan tarifeyi %10’a indirdi. İndirimler, her iki ülke için 115 puanlık bir gevşemeye denk geliyor. Bu adım, hem ticaret savaşının yumuşaması hem de nihai bir ticaret anlaşmasına zemin hazırlanması açısından kritik önem taşıyor.
“Tam Bir Sıfırlama Yaptık”
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da gazetecilere yaptığı açıklamada, “Çin ile tam bir sıfırlama yaptık. Ticaret ilişkilerimizi daha adil ve dengeli hale getirmek istiyoruz” ifadelerini kullandı. Ancak Trump, tüm tarifelerin kaldırılmadığını da belirterek Çin ile süregelen müzakerelerin odak noktasının, Amerikan firmalarının Çin pazarına daha fazla erişim sağlaması olduğunu söyledi.
Çin Ticaret Bakanlığı ise yaptığı açıklamada, ABD’nin tek taraflı tarife artışlarından vazgeçmesini umduklarını belirtti. Bakanlık yetkilileri, anlaşmanın kalıcı hale gelebilmesi için karşılıklı saygı ve dengeli adımlar gerektiğini vurguladı.
Müzakerelerin Ekonomik Arka Planı
Anlaşmaya varılmasında yalnızca siyasi değil, ekonomik baskıların da rol oynadığı görülüyor. Çin, artan tarifeler nedeniyle ABD’ye yaptığı ihracatta ciddi düşüş yaşarken, Amerikan şirketleri de ithalat maliyetlerindeki artıştan olumsuz etkilendi. Pek çok ABD’li firma, belirsizlik nedeniyle Çin’den alım siparişlerini durdurmuştu.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Cenevre’deki basın toplantısında yaptığı açıklamada, “Ortak bir çıkarımız olduğu sonucuna vardık. Ne ABD ne de Çin bir ayrışma istiyor. Bu geçici anlaşma, daha kapsamlı bir ticaret çerçevesinin ilk adımı” dedi.
Piyasalar Hızlı Tepki Verdi
Anlaşmanın duyurulmasının ardından teknoloji hisseleri başta olmak üzere küresel borsalar sert yükseldi. Nasdaq vadeli işlemleri %3,8 artış gösterirken, Apple, Amazon, Tesla ve Nvidia gibi Çin’e tedarik zinciri açısından bağımlı olan dev teknoloji firmalarının hisseleri piyasa öncesinde %5 ila %6 oranında değerlendi. Çin merkezli Temu ve Alibaba’nın hisseleri ise yaklaşık %9 artışla dikkat çekti.
Uzmanlara göre bu yükseliş, yalnızca geçici bir tarife indiriminin değil, aynı zamanda yatırımcıların uzun vadede daha istikrarlı bir ticaret ortamına dair umutlarının da yansıması.
Anlaşmada “De Minimis” Muafiyetine Dokunulmadı
Dikkat çeken bir başka unsur ise, Trump yönetiminin yakın zamanda gündeme getirdiği ve Temu, Shein gibi e-ticaret devlerinin 800 doların altındaki siparişleri vergisiz göndermelerine olanak tanıyan “de minimis” muafiyetine dair herhangi bir değişikliğin bu anlaşmada yer almamış olması. Bu durum, özellikle Amerikan perakende sektöründeki küçük ölçekli üreticiler açısından tartışmalı bir boşluğun devam etmesi anlamına geliyor.
“İyi Bir Başlangıç Ama Temkinli Olunmalı”
Ekonomist Mark Williams, anlaşmayı Trump yönetiminin agresif ticaret stratejisinden anlamlı bir geri adım olarak yorumladı. Ancak Williams, Çin’in para birimi politikaları ya da yapısal reformlarına dair herhangi bir taahhütte bulunulmamasının, anlaşmanın kalıcılığı açısından belirsizlik oluşturduğunu belirtti.
Hong Kong merkezli Pinpoint Asset Management’ın baş ekonomisti Zhiwei Zhang ise, “Bu toplantının sonucu Çin için başarılıdır. Çin, ABD’nin yüksek tarife tehdidine karşı sert durdu ve önemli tavizler vermeden süreci dengeye oturttu” dedi.
Olası Senaryolar
90 günlük tarife indirimi, uzun vadeli bir çözüm sunmaktan uzak olsa da, her iki ülkenin de ticaret savaşının maliyetini azaltma yönünde irade gösterdiğine işaret ediyor. Uzmanlara göre, önümüzdeki günlerde başlayacak kapsamlı görüşmelerin başarısı, sadece tarifelere değil, teknoloji transferi, fikri mülkiyet hakları ve pazar erişimi gibi derin yapısal konulara da çözüm getirilip getirilemeyeceğine bağlı olacak.
Trump ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in yakında yüz yüze görüşmesi bekleniyor. Bu görüşme, sürecin seyrini ve 90 günün sonunda tarifelerin ne yöne evrileceğini belirlemede kilit rol oynayacak.
