Amerikan uzay politikaları yeni bir belirsizlik dönemine girmiş durumda. Donald Trump liderliğindeki yönetim, milyarder girişimci Jared Isaacman’ın NASA Başkanlığı adaylığını ani bir kararla geri çekti. Bu gelişme, yalnızca bireysel bir atamanın iptalinden ibaret değil; aynı zamanda siyasi sadakat, kamu yatırımı ve bilimsel vizyon üçgeninde şekillenen yeni bir dönemin habercisi olarak değerlendiriliyor.
Altı Aylık Bir Adaylık: Uzaya Uzanan Yol, Siyasette Tıkandı
Jared Isaacman’ın Aralık 2024’te Trump tarafından NASA’nın yeni başkanı olarak aday gösterilmesi, özel sektörün uzay alanındaki yükselen etkisinin en güçlü göstergelerinden biri olarak değerlendirilmişti. Isaacman, yalnızca milyarder bir teknoloji yatırımcısı değil; aynı zamanda uzaya gitmiş bir astronot, Shift4 adlı ödeme teknolojileri şirketinin kurucusu ve Elon Musk’ın SpaceX şirketiyle yakın bağları olan bir figürdü.
Isaacman, 2021’de Inspiration4 görevinde ilk sivil mürettebatlı uzay görevine liderlik etmiş, ardından 2024’te Polaris Dawn görevi kapsamında tarihteki ilk ticari uzay yürüyüşünü gerçekleştirmişti. Sivil uzay uçuşlarının önünü açan bu tecrübeler, onu NASA’nın başına geçecek “vizyoner lider” profiline güçlü bir aday olarak konumlandırmıştı.
Ancak yalnızca altı ay sonra, adaylık süreci resmi olarak sona erdi. Beyaz Saray sözcüsü Liz Huston tarafından medya kuruluşlarına gönderilen açıklamada, “NASA’nın yeni liderinin Başkan Trump’ın America First vizyonuna tam uyum göstermesi esastır. Bu doğrultuda yeni aday, Başkan tarafından kısa süre içinde kamuoyuna duyurulacaktır” ifadelerine yer verildi.
Kararın Gölgesindeki Gelişme: Demokratlara Yapılan Bağışlar
New York Times’ın Beyaz Saray’a yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre, Trump, Isaacman’ın geçmişte bazı Demokrat siyasetçilere, özellikle de Arizona Senatörü ve eski astronot Mark Kelly’e bağış yaptığını öğrendikten sonra, bu durumu ciddi bir sorun olarak değerlendirdi.
İddialara göre Trump, bu bilgiye ulaşır ulaşmaz Isaacman’ın adaylığını geri çekmeyi düşündüğünü yakın çevresine bildirdi. Bu karar, Trump yönetiminin üst düzey görevlendirmelerde yalnızca teknik yeterlilik ve tecrübeden ziyade ideolojik uyuma verdiği önemin altını bir kez daha çizmiş oldu.
Bu gelişme üzerine Isaacman’a karar, geçtiğimiz Cuma günü bildirildi. Kendisi, telefonla yapılan yorum taleplerini geri çevirirken, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada süreci “aydınlatıcı ve heyecan verici” olarak tanımladı:
“Geçtiğimiz altı ay boyunca hükümetin işleyiş biçimini ve siyasi liderliğin taşıdığı yükü çok daha iyi anladım. NASA ve Amerikan halkı en iyisini hak ediyor. Bu ülkeyi seven ve misyona derinden bağlı birçok yetenekli, kendini adamış insanla tanıştım. Bu fırsat için minnettarım ve geleceğe dair iyimserliğimi koruyorum.”
Bütçede Derin Kesinti: Bilimsel Programlar Alarm Veriyor
Isaacman’ın adaylığının geri çekilmesiyle aynı dönemde açıklanan 2026 mali yılı bütçe teklifi, NASA’nın içinde bulunduğu kırılgan yapıyı daha da görünür kıldı. Beyaz Saray tarafından duyurulan bütçe planına göre, NASA’nın toplam bütçesinde %24’e yakın bir kesinti yapılması öngörülüyor. Bu, 24,8 milyar dolarlık mevcut bütçenin 18,8 milyar dolara düşürülmesi anlamına geliyor.
Daha da çarpıcı olanı, bilimsel araştırma programlarına ayrılan fonların %47 oranında azaltılması. The Planetary Society bu durumu, “uzay ajansının en üretken, başarılı ve geniş destek gören faaliyetinin yok olma riskiyle karşı karşıya kalması” şeklinde yorumladı. Örgüt, bu denli büyük kesintilerin yalnızca geçmişte yapılan kamu yatırımlarını boşa çıkarmakla kalmayacağını, aynı zamanda gelecekteki keşif misyonlarının da ciddi biçimde sekteye uğrayacağını vurguladı.
Konuyla ilgili olarak Ars Technica’ya konuşan eski bir NASA yöneticisi, bütçe teklifini “tam anlamıyla bir iflas modu” olarak niteledi. Bu yorum, bütçe daralmasının yalnızca finansal bir konu olmadığını, aynı zamanda NASA’nın yönetsel ve vizyoner anlamda da bir kriz yaşadığını gözler önüne seriyor.
Elon Musk’ın Etkisi Azalıyor mu?
Jared Isaacman’ın aday gösterilmesi, Elon Musk’ın ABD uzay politikaları üzerindeki etkisinin bir uzantısı olarak görülmüştü. SpaceX’in hükümet ihalelerinde giderek daha fazla yer bulması, Musk’a yakın isimlerin çeşitli kademelere atanması bu görüşü destekler nitelikteydi.
Ancak Isaacman’ın görevden alınmasıyla birlikte, bu etkinin kırılmaya başladığına dair yorumlar güç kazanıyor. Bu gelişmeden yalnızca bir gün önce, Musk’a yakınlığıyla bilinen bir Beyaz Saray çalışanının görevden alınması, Trump’ın Musk’a olan mesafesini artırdığına işaret eden bir başka gösterge olarak kayda geçti.
Her ne kadar Isaacman’ın atanma sürecinde Musk doğrudan yer almamış olsa da, kamuoyunda bu ilişki sık sık gündeme getirildi. Bu nedenle Isaacman’ın görevden alınması, Musk’ın yönetim üzerindeki nüfuzunun sınırlandığını gösteren sembolik bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Yeni Lider Kim Olacak? Belirsizlik Sürüyor
Trump’ın Isaacman’ın yerine kimi aday göstereceği şu an için net değil. Ancak mevcut sinyaller, yeni NASA başkanının teknik uzmanlıktan ziyade siyasi uyum temelinde belirleneceğini gösteriyor. Yönetimin “America First” ilkeleri doğrultusunda, daha ideolojik çizgide duran ve Cumhuriyetçi Parti ile sıkı bağları bulunan bir ismin tercih edilmesi muhtemel.
Bu durum, NASA gibi bilimsel ve teknolojik odaklı bir kurumun geleceği açısından kaygı verici olarak değerlendiriliyor. Liderlik belirsizliği, bütçe kesintileriyle birleştiğinde, ABD’nin küresel uzay yarışındaki lider pozisyonunu sürdürmesini zorlaştırabilir.
Bilim mi, Siyaset mi?
Jared Isaacman’ın NASA Başkanlığı adaylığının geri çekilmesi, sadece bir atama iptali değil; aynı zamanda bilimsel kurumların siyasi hesaplaşmaların gölgesinde kalma riskini gözler önüne seren bir gelişme. Siyasi sadakatin, teknik yeterlilik ve vizyoner liderliğin önüne geçtiği bu olay, NASA’nın yalnızca bugünü değil, uzun vadeli geleceği açısından da kritik bir dönüm noktasına işaret ediyor.
Isaacman ise veda mesajında şu sözlerle umut mesajı vermeyi tercih etti:
“Son görevimde uçmadım — ama insanlığın en büyük uzay yolculuğu günlerinin önümüzde olduğuna inanıyorum. Bu fırsat için minnettarım ve NASA’nın yanında olmaya devam edeceğim.”
Amerika, bir yandan bilimsel keşiflerin sınırlarını zorlarken, diğer yandan iç siyasetin karmaşasında yön arıyor. Bu ikilemin galibi, yalnızca politik tercihlerle değil, aynı zamanda kamuoyunun ve bilim insanlarının kararlılığıyla belirlenecek.
